Lajmska Borelioza

Lajmska borelioza je zoonoza uzrokovana spiralnim bakterijama iz kompleksa Borrelia burgdorferi sensu lato. Prenosi se krpeljima roda Ixodes na životinje i čovjeka, a rasprostranjena je u mnogim zemljama Europe i Sjeverne Amerike. U Hrvatskoj je lajmska borelioza najučestalija bolest koja se prenosi krpeljima, a premda je najviše slučajeva u ljudi prijavljeno u sjeverozapadnim dijelovima zemlje, cijela kontinentalna Hrvatska smatra se endemskim područjem.
 
Lajmska borelioza javlja se uglavnom u sjevernoj hemisferi. Krpelji iz roda Ixodes koji ju prenose zahtijevaju stalnu relativnu vlažnost od 80% i više, zbog čega najbolje opstaju u bjelogoričnim šumama s vlažnom zemljom i grmljem. U zapadnoj i središnjoj Europi glavni je vektor vrsta Ixodes ricinus (šumski ili šikarni krpelj).

Distribucija Borrelia burgdorferi u krpelja Ixodes Ricinus u Europi (izvor ECDC)

 

U konja se bolest najčešće očituje poremećajima u funkciji koštano-mišićnog i neurološkog sustava. Može se javiti hromost, obično više od jednog ekstremiteta te hiperestezija, letargija i promjene u ponašanju.
 
U ljudi se bolest može klinički očitovati migrirajućim eritemom kao najčešćim oblikom, no i u obliku multisistemskog poremećaja sa promjenama na koži, zglobovima, živčanom sustavu i srcu.

Zbog mnogih specifičnosti same bakterije i varijabilne kliničke slike te česte progresije bolesti u kronični oblik, dijagnostika i liječenje lajmske borelioze, kako u ljudi tako i u životinja, vrlo su zahtjevni, posebice u kroničnim oblicima.
 
Broj slučajeva u ljudi je u Hrvatskoj, tijekom posljednjeg desetljeća, u stalnom porastu. U životinja je lajmska borelioza u Hrvatskoj u potpunosti neistražena. Konji su kao pašne i visoko imunoreaktivne životinje pogodan sentinel za istraživanje prevalencije i rasprostranjenosti inficiranih vektora (krpelja) te se na temelju seroprevalencije u konja može procijeniti visina rizika od zaražavanja ljudi u pojedinim područjima.
 
Uzročnik se sa krpelja na životinju ili čovjeka prenosi putem sline za vrijeme hranjenja na domaćinu.
 
Krpelj u svom razvoju koji traje dvije do tri godine prolazi kroz tri stadija, a tijekom svakog stadija se jednom hrani. Prvo se iz jajašaca izlegu ličinke, koje se hrane u kasno ljeto na malim glodavcima. Ličinke potom prelaze u stadij nimfe koje se hrane u kasno proljeće i ljeto i najodgovornije su za prijenos borelija. Nimfe koje su još kao ličinke zaražene borelijama nakon hranjenja na zaraženim malim glodavcima, prenose borelije na nove domaćine, najčešće male glodavce, koji dalje predstavljaju izvor infekcije za nove nezaražene ličinke koje se na njima hrane. Posljednji stadij razvoja su odrasli krpelji koji se hrane na većim sisavcima i čovjeku. Ženka odraslog krpelja nakon hranjenja, obično u ljeto, odlaže jajašca iz kojih se opet izlegu ličinke i tako se nastavlja životni ciklus. Na opisani način održava se horizontalni prijenos infekcije borelijama među krpeljima. Na većim sisavcima i čovjeku kao slučajnim domaćinima mogu se hraniti sva tri razvojna stadija krpelja te ih na taj način zaraziti borelijama